Hattat Esma İbret Hanım

[ö. 1194?-1780?].Mahmud Celaleddin’in eşi olan Esma Hanım, Serhasekiyan-ı Hassa (gözde cariyelerin amiri) Ahmed Efendi’nin kızıdır. Yazıyı eşi Mahmud Celaleddin ‘den öğrenerek icazetname aldı. Hanımlar arasında pek rağbet görmeyen yazıya büyük emek verdi ve hemen hemen kocası kadar güzel yazdı.15 yaşında yazdığı ve halen TSMK’de bulunan hilyesinin arkasında verilen bilgiye nazaran, bu hilyeyi yazdıran Kaptancı Mehmed Salim Ağa, bunun bir kız tarafından yazılacağına inanmamış, fakat dostlarından, hilyenin onun tarafından yazdığı öğrenilince Esma’ya “İbret” ünvanı verilmiş ve Mahmud Celaleddin ile evlendirilmiş. Vefatında Şeyh Murad Tekkesi içinde eşinin yanında toprağa verilen bu sanatkar hanımın eserleri azdır. Bir başka hilyesi de TİEM’dedir.Esmâ İbret Hanım Hassa Ahmed’in kızıdır. H. 1194 (1780) yılında doğduğu tahmin edilmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan Hilye-i Şerifin arkasında yazılan satırlarda onun yazı konusunda ne kadar yetenekli olduğuna binaen yazılmış satırlardan şunları çıkartıyoruz:Tahminen H. 1209 (1795) yılında on beş yaşında olan Esma’nın meşklerini kaftancı Mehmed Selim Ağa hocası Mahmud Celaleddin’in cüzdanında görüp bu hilyeyi yazdırdı. Böyle güzel yazıyı hanımlara layık görmediğinden Esma’nın yazısı olduğuna inanmadı. Talimlerini getirip tetkik etti, ona da itimat etmedi. Esma’nın evine gidenlerden gizli ve açık oalrak sorup Hilyeyi Esma’nın yazdığına kâni oldu. Yaşına göre böyle bir Hilye yazması ibret verici olduğundan ketebe aldığı sırada ismine “İbret” eklendi. Bu Hilye Salim Ağa vasıtası ile zamanın padişahı Sultan III.Selim ve Valide Sultan’a gönderildi. Mukabilinde 500 kuruş ve gümrükten 40 akçe yevmiye tahsis edildi.Esma, hocası Mahmud Celaleddin ile evlendi. Vefat tarihi bilinmemekle birlikte mezarının Murad-ı Buhari dergahında eşinin yanında olduğu belirtilmesine rağmen şu an ne dergah, ne de mezarları kalmıştır. İbnül Emin Mahmud Kemal İnal, yazdığı hilyelerden birisinin eski adıyla Evkafı İslamiyye Müzesi, yani Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde muhafaza edildiğini belirtmektedir. Sülüs ve nesih bazı yazılarının da burada bulunduğu ifade edilmektedir.Kaynak: Son Hattatlar, İbnülemin Mahmud Kemal İnal.